Circulaire Onderleggers in operatiekamers LUMC

Onderleggers, zo worden ze in operatiekamers genoemd. Het zijn de vocht absorberende celstofmatten die op bedden en operatietafels liggen. In Nederland worden er jaarlijks zo’n 23 miljoen gebruikt, op het LUMC zijn dat er 270.000. Daarna belanden ze op de afvalberg. Uitwasbare varianten moeten deze enorme vervuiling terugdringen. In Leiden én de rest van Nederland.

Vooral de Intensive Care en de afdelingen Verloskunde en Maag Lever Darm zijn grootverbruikers. Het is een doorn in het oog van Kim van Nieuwenhuizen, Arts-Onderzoeker Gynaecologie en Anne van der Eijk, Operatiekamer-Manager. De twee zijn voorzitters van Green Teams in het LUMC en ontvingen een subsidie Circulair Verwaarden van gemeente Leiden om toe te werken naar een alternatief.

Bewustwording

Als eerste werd onderzocht hoe de celstofmatten gebruikt worden. Daaruit bleek onder meer dat ze ook worden gebruikt voor doeleinden waar ze niet voor bedoeld zijn en dat ze vaak te snel worden weggegooid. Van der Eijk: “Als eerste hebben we op bewustwording en gedragsverandering van het ziekenhuispersoneel ingezet. We hebben op verschillende manieren voorlichting gegeven en we merken dat het effect heeft; het aantal gebruikte celstofmatten is sindsdien met twintig procent afgenomen. Dit is een belangrijke winst, we doen het echt mét elkaar.”

Milieuwinst

In samenwerking met wasserij Cleanlease en de TU Delft heeft LUMC een circulaire onderlegger ontwikkeld die dezelfde hoeveelheid vocht absorbeert als een celstofmat. Het product wordt na gebruik gewassen en kan naar verwachting zo’n honderd keer meegaan. Deze herbruikbare onderlegger heeft een drie keer lagere CO2-uitstoot dan de huidige celstofmat.

Alternatief in productie

Deze wasbare onderlegger bestaat voor tachtig procent uit polyester en voor twintig procent uit viscose. Op dit moment wordt de mat geproduceerd. Zodra ze geleverd worden starten Van Nieuwenhuizen en Van der Eijk een implementatiestudie in het ziekenhuis. Van der Eijk: “Dan gaan we onderzoeken hoe snel deze matten verschoond worden. Ook willen we de gebruikersvriendelijkheid, het comfort voor de patiënt en de logistieke uitdagingen – het wassen en het transport – monitoren.”

Naar een duurzame gezondheidszorg

Op hetzelfde moment als in Leiden worden de circulaire matten ook in het Universitair Medisch Centrum (UMC) in Groningen geïmplementeerd. Ook daar is met een subsidie een soortgelijk project opgestart. Van Nieuwenhuizen: “Helaas is de zorg een vervuilende sector. Er valt hier veel te winnen. Het is belangrijk om de handen ineen te slaan om grote stappen te kunnen zetten. Samen hopen wij de celstofmat te kunnen vervangen voor een duurzaam alternatief die in het hele land gebruikt kan worden, en toe te werken naar een duurzame gezondheidszorg.”